Bilimde Ortak Ölçüsüzlük

Thomas S. Kuhn’un tamamlanmamış çalışması Dünyaların Çokluğu ile yine daha önce yayımlanmamış derslerini içeren bu kitap, onun bilim felsefesine dair en son ve en yoğun düşüncelerini ortaya koyuyor. Bilimsel Devrimlerin Yapısı’yla bilim tarihi ve felsefesine yön veren Kuhn, sonraki yıllarında bu çığır açıcı kitabın ötesine geçme arayışına girmişti. Paradigma kavramının açtığı tartışmalar, ortak ölçüsüzlük sorununu daha da keskinleştirdi ve Kuhn’u dili, söz dağarcıklarını, anlamı ve pratiği daha derinden ele almaya yöneltti. Bu kitap bilimsel bilginin tarihsel ve dilsel temellerini, kavramsal taksonomiler arasındaki farklılıkları tartışıyor; bilimin düz bir çizgide değil, çoğul “dünyalar” boyunca evrildiği düşüncesine bir temel kazandırmaya çalışıyor. Tamamlanmamış olsa da Dünyaların Çokluğu, Kuhn’un zihninde açılan yeni ufukları, bilimsel bilginin evrimine dair hâlâ güncelliğini koruyan soruları ve Yapı sonrası dönemde şekillenen özgün yaklaşımını yansıtıyor. Okurun burada bulacağı metinleri, bitmemiş bir çalışmanın parçasları değil, bilim felsefesinin en etkili düşünürlerinden birinin son büyük girişiminden bize kalan bir mirastır.

“Kuhn’un durmadan arayan, yeniden yapılandıran, odaklanan ve genişleyen yöntemi, hiçbir zaman kesin bir sonuca varmamış ya da söylediklerine son noktayı koymamıştır, ama bence
felsefede başarı tam da böyle bir şeydir.” (Bojana Mladenovic)