İslam İlim ve Düşünce Tarihinde Şerh Geleneği

Elinizdeki eser, Ebû Hânife’nin öğrencisi Ebû Mutî tarafından rivayet edilen, özgün adı el-Fıkhü’l-ekber olan, fakat sonradan el-Fıkhü’l-ebsat olarak isimlendirilen risâlenin şerhidir. Hammâd b.Ebû Hanîfe yoluyla gelen el-Fıkhü’l-ekber, bilhassa Osmanlılar döneminde geniş bir ilgiye mazhar olmuş ve pekçok âlim tarafından şerh edilmiştir. Ebû Mutî yoluyla gelen el-Fıkhü’l-ekber’in ise bilinen tek şerhi Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber adlı bu eserdir.

Bu şerh, Hanefi-Matüridî çizgiyi takip eden, özellikle bid’at ehli sayılan fırkaların düşüncelerini ortaya koyup bunlara reddiyeler getiren ve Ehl-i Sünnet’in fikirlerini savunan bir eserdir. Şerhte ayrıca Eş’ariler’in görüşleri de eleştirilir. Kelâmi meseleler özlü ve akıcı şekilde işlenir, konular ele alınırken naklî deliller yanında aklî delillere de yer verilir. Şerhin muhtevasından ve yazmaların istinsah tarihinden hareketle bu eserin, beşinci veya altıncı yüzyıl Hanefi-Mâturidi literatürü içinde yer alan kıymetli bir eser olduğunu söylemek mümkündür.