Hükmetme Sanatı

“Çinli düşünür yazılarını yalnızca hükümdarlar için yazmıştı ve
bunların halk tarafından, sıradan insanlar tarafından
okunmasını istememişti. (…) Han Fei Zi’nin korktuğu başına
gelmiş bulunuyor. Çünkü günümüzde herkesin kitabına ulaşma
imkânı var, yeter ki okunsun. Okunduğu zaman da, her okurun,
kişiselleşmiş bir iktidarın halkı boyun eğmeye yönlendirmek ve
kendini onaylatıp kurduğu düzeni sürdürmek için ne gibi
yöntemlere, araçlara başvurduğunu görüp anlamaması mümkün
değil.”
MEHMET ALİ AĞAOĞULLARI
M.Ö. 3. yüzyılda yaşamış Çinli düşünür Han Fei Zi’nin siyasal
düşünceler tarihi içindeki önemi, yakın zamanlarda fark edildi.
Şimdi onun Hükmetme Sanatı, Machiavelli’nin Prens’i ve La
Boétie’nin Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev’i gibi klasiklerle aynı
kefeye konuyor.
“Antik çağların Machiavellisi…” Çağdaş siyaset düşünce
tarihinde Han Fei Zi için kullanılan lakap, bu. O da, büyük
İtalyan düşünür gibi, siyaseti anlamak için olgulardan,
eylemlerden hareket edilmesi gerektiğini belirtir ve ahlâkı,
ahlâki değerleri siyasal alandan dışlar. Ayrıca siyasal iktidar
olgusunu düşüncelerinin odak noktasına yerleştirir, özellikle de
tek adam iktidarının nasıl işlediğini ve varlığını nasıl
sürdürdüğünü açıkça gözler önüne serer. Bu bakımdan Han Fei
Zi, en az Machiavelli kadar, güncel bir düşünürdür.