Haçlı Seferleri

Haçlı seferleri tarihine dair çalışmalarıyla tanınan İngiliz tarihçi Jonathan Riley-Smith’in (1938-2016) klasikleşmiş eseri Haçlı Seferleri, Susanna A. Throop’un katkılarıyla yepyeni ve gu¨ncel bir tartışma alanına davet ediyor okurunu. Ortaçağ’ın en önemli ve karmaşık olgularından birini ele alırken, vurucu bir soruyla başlıyoruz okumaya:
“Haçlı seferleri ne zaman sona erdi?”
Haçlı Seferleri, bu yerleşmiş geleneğin yalnızca Ortaçağ’daki etkilerini değil, 21. yu¨zyılda nasıl modern şiddet biçimlerinin temellerini attığını da analiz ederek, konuyu bugu¨n hâlâ geçerli olan bir tartışma alanına dönu¨ştu¨ren, aynı zamanda akademik du¨nyada zaman içinde gelişen önemli bir araştırma alanının kapılarını aralayan bir başyapıt.
Riley-Smith ve Throop’un bu eseri, Haçlı seferlerini kutsal savaşın ötesinde, tu¨m Avrupa’yı şekillendiren bir hareket olarak sunuyor. Seferlerin yalnızca askerî çatışmalarla sınırlı olmadığını, aynı zamanda dinî, ku¨ltu¨rel ve siyasi bir fenomen olarak du¨nya tarihindeki ve gu¨nu¨mu¨zde devam eden etkisini de vurguluyor; tarih, toplumsal yapılar ve dinî şiddet arasındaki derin ilişkiyi inceliyor. Haçlı seferlerinin bir yandan “homojenleştirici”, diğer yandan “parçalayıcı” bir gu¨ç olarak du¨nya çapında nasıl etkiler yarattığını gözler önu¨ne seriyor.
Gu¨ncellenmiş terminolojisi, genişletilmiş bölu¨mleri, pek çok harita, çeşitli kavramların ve kişilerin anlatımlarını ihtiva eden metin kutuları ve görsellerle dolu bu kitap hem öğrencilere ve araştırmacılara dönemin karmaşık tarihini daha anlaşılır kılmayı hedefliyor, hem de bin yıl önce başlayan bu savaşların tarihî ve ideolojik boyutlarını keşfederken, etkilerinin gu¨nu¨mu¨ze kadar su¨rdu¨ğu¨nu¨ ve bir hareket olarak hiç durmadığını; farklı dönemlerde, farklı coğrafyalarda nasıl evrildiğini ve modern du¨nyada hâlâ nasıl kullanıldığını göstererek meseleye yeni bir açıdan bakma imkânı sunuyor.
“Geç dönem Ortaçağ hu¨manistlerinin, Haçlı seferlerini medenî Avrupalılar ile barbar Osmanlılar arasındaki bir çatışma olarak gören anlayışı, zamanla dönu¨şerek, Haçlı Seferleri’nin aslında tu¨m taraflar için ‘medeniyetin ilerlemesine’ hizmet ettiği fikrine evrilmiştir.”