Abdülkadir Kemali Bey Tam Bir Muhalif

“TBMM’nin ilk devre milletvekili; üç günlük bakan, İstiklâl Mahkemesi’nin
hem reisi, hem sanığı; hükümetin yaman bir eleştiricisi; güçlü bir gazeteci;
1930’larda Ahali Partisi’nin kurucu başkanı; din üzerine eserler yazan bir
bilgin, şifalı bitkileri inceleyen bir kamus yazarı; ceza hukukunda
içtihatlara kaynak olan görüşleriyle uzman bir hukukçu; yakın politika
tarihimizin bir renkli siması ve dinlenmesine doyum olmaz hatibi...”
Taha Toros
Ünlü edebiyatçı Orhan Kemal’in babası olarak tanınan Abdülkadir Kemali
(Öğütçü) Bey, İttihat ve Terakki döneminde başlayan siyasi hayatının
devamında Birinci Meclis döneminde Birinci Grup ile İkinci Grup
arasındaki mücadelede bir üçüncü grup olarak hareket eden bağımsız
milletvekillerinin liderliğini üstlendi. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
kurulunca bu partide de yer almayarak Müdafaa-i Umumiye Fırkası adıyla
bir parti kurma girişiminde bulundu. Serbest Cumhuriyet Fırkası’yla yeni
bir muhalefet denemesi yapılırken, bu partiye de uzak durdu, Ahali
Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu.
Merâl Demirel bu kapsamlı araştırmasında ömrü boyunca iktidarın
olduğu kadar ana muhalefetin de dışında kalmış, sürekli üçüncü bir taraf
olmayı tercih etmiş Abdülkadir Kemali Bey’in portresini ele alıyor.
Abdülkadir Kemali Bey’in, milletvekilliği, bakanlık ve İstiklâl Mahkemesi
reisliğinden bu mahkemenin sanıklığına, kendisini hapse ve sürgüne
kadar götüren çalkantılı hayatını ayrıntılı bir şekilde naklediyor.
Abdülkadir Kemali Bey’in siyasi faaliyetleri sırasında, değişik dönemlerde
çıkardığı gazetelerde kaleme aldığı makaleleri ve parti programlarını
inceleyerek aynı zamanda siyasi fikirlerini de etraflı bir şekilde ortaya
koyuyor.